Das mittelalterliche Kirchenrecht und die Hermaphroditen (Latein)

"Gratian is the only lawyer authoritatively known to be in Paradise.", schreibt Anders Winroth mit Blick auf Dante (Paradiso X, 104) https://books.google.de/books?id=NU82zfSANG0C&lpg=PA1

“Gratian is the only lawyer authoritatively known to be in Paradise.”, schreibt Anders Winroth mit Blick auf Dante (Paradiso X, 104)

Fragen von Geschlecht spielen im Kirchenrecht traditionell eine große Rolle (v.a. Ehe, Sexualität, Weihe); spezifische Normen zur Rechtsstellung von Hermaphroditen finden sich aber eher selten und nicht vor dem Decretum Gratiani (ca. 1140); spätere Kanonisten gehen fast immer von dieser Erwähnung der Hermaphroditen aus.

Quellen: 1. Decretum magistri Gratiani, hg. von Emil Friedberg, Leipzig 1879, hier Sp. 540; 2. The Summa Parisiensis on the Decretum Gratiani, hg. von Terence P. McLaughlin, Toronto 1952, hier 126; 3. München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 10247, fol. 127va; 4. Henrici de Segusio, Cardinalis Hostiensis, Summa aurea, Venice 1574, col. 612; 5. Decretum D. Gratiani, […] una cum glosis […], Lyon 1559, hier 520.

Übersetzung: Siehe das Quellenpapier oder hier.

Literatur: Christof Rolker, The two laws and the three sexes: ambiguous bodies in canon law and Roman law (12th to 16th centuries), in: Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte, kanonistische Abteilung 100 (2014), 178–222. Siehe auch hier.

 

gratianC4

Decretum Gratiani, C. 4, q. 2 et 3, c. 3 § 22 mit glosse (und Glossen zur glosse) in einer Handschrift des 14. Jh.: Frankfurt, Universitätsbibliothek Ms. Barth. 7, fol. 125r (Detail). Quelle: UB Frankfurt; gemeinfrei.

1. Decretum Gratiani, C. 4, q. 2 et 3, c. 3 § 22

Hermafroditus an ad testamentum adhiberi possit, qualitas sexus incalescentis ostendit.

2. Summa Parisiensis 2.4, q. 2/3 s.v. hermaphroditus

Hermaphroditus: In terra enim calida plures nascuntur utriusque generis qui, si magis adjungant viris, tamquam viri dabunt testimonium. Hermes interpres, i.e. mercurius, frodis spuma, i.e. venus. Inde hermaphroditus qui ex his natus utriusque formam gerit.

3a. Huguccio, C. 27, q. 1, c. 23 ad v. ordinari

Quid si est ermafroditus? Distinguitur circa ordinem recipiendum sicut circa testimonium faciendum in testamento, ut IIII. q. III. Item ermafroditus (c. 3 § 22). Si ergo magis calet in feminam quam in virum, non recipit ordinem, si secontra [sic], recipere potest, set non debet ordinari propter deformitatem et menstruositam [sic], arg. di. XXXVI. Illiteratos (c. 1), et di. XLVIIII. c. ult.[1] Quid si equaliter calet in utrumque? Non recipit ordinem.

3b. Huguccio, C. 4 q. 2 et 3 c. 3 § 22 ad v. sexus incalescentis

Si quidem habet barbam et semper vult exercere virilia et non feminea et semper vult conversare cum viris et non cum feminis, signum est, quod virilis sexus in eo prevalet et tunc potest esse testis, ubi mulier non admittitur, scil. in testamento et in ultimis voluntatibus, tunc etiam ordinari potest. Si vero caret barba et semper vult esse cum feminis et exercere feminea opera, indicium est, quod feminius sexus in eo prevalet, et tunc non admittitur ad testimonium, ubi femina non admittitur, scil. in testamento, set nec tunc ordinari potest, quia femina ordinem non recipit.

[Der lateinische Text enthält mehrere, nur teilweise vom Schreiber korrigierte Fehler, die im obigen Text emendiert sind.]

4. Hostiensis, Summa aurea

Quid si utriusque membri officio uti potest, secundum quid de facto fuit in villa mea, scilicet Secusiae? Respondeo: eligat cui se dicat, secundum quid episcopus Tauriensis diocesanus noster de ipso fecit et iuret quod de caetero alio non utetur, quia nec fungi debet duplici officio, maxime tam diverso.

5. Glossa ordinaria, C. 4 q. 2 et 3 c. 3 § 22 ad v. sexus incalescentis

Quaesitum fuit utrum hermaphroditus, idest qui habet sexum maris et feminae, possit esse testis in testamento? […] Sed quid si in omnibus est parilitas? Item numquid talis potest ordinari? Item an contrahet cum viro, an cum muliere, et prius cum viro contraxit, an possit eo mortuo cum muliere contrahere? Sed certe in omnius his respici debet sexus qui magis incalescit. Io. De monstro possunt fieri monstuosae questiones.

 

[1] Das Decretum Gratiani behandelt in D. 36, c. 1 und D. 49, c. 2 das Weihehindernis der körperlichen Versehrtheit [deformitas], aber nicht „Monstrosität“.

 

Qullenpapier als pdf zum Download

Suggested citation: Christof Rolker, Das mittelalterliche Kirchenrecht und die Hermaphroditen (Latein), in Männlich-weiblich-zwischen, 05/11/2015, https://intersex.hypotheses.org/1153. Lizenz: CC BY-SA 4.0 [http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/]. Letzter Aufruf: 22/09/2023.

 

Christof Rolker

Prof. Dr. Christof Rolker, Historiker an der Universität Bamberg.

More Posts - Website


Christof Rolker

Prof. Dr. Christof Rolker, Historiker an der Universität Bamberg.

Das könnte dich auch interessieren …

Eine Antwort

  1. 19/09/2016

    […] deformitatem et menstruositam [sic], arg. di. XXXVI. Illiteratos (c. 1), et di. XLVIIII. c. ult.[1] Quid si equaliter calet in utrumque? Non recipit […]

Schreibe einen Kommentar

Deine E-Mail-Adresse wird nicht veröffentlicht. Erforderliche Felder sind mit * markiert

Diese Website verwendet Akismet, um Spam zu reduzieren. Erfahre mehr darüber, wie deine Kommentardaten verarbeitet werden.

Suche in OpenEdition Search

Sie werden weitergeleitet zur OpenEdition Search